ఆదివాసి గోండు గుడాలలో గుస్సాడి చప్పుళ్లు షూరు.. ముస్తాబైన ఆదివాసీ గ్రామాలు

జనం న్యూస్ అక్టోబర్ 26 జగిత్యాల జిల్లా బీర్పూర్ మండలంలోని మంగేల గ్రామంలోని గోండు గూడెంలో  ప్రతి సంవత్సరం జరుపుకునే గుస్సాడీ డప్పు చప్పుళ్లు.. తుడుం మోతలు.. గజ్జెల సవ్వళ్ళు.. మహిళల రేలా పాటలు.. యువకుల చచోయి(కోలాటాలు) నృత్యాలు.. సంప్రదాయ నృత్యాలతో ఆదివాసి    గుడాలలో  గుస్సాడి(దండారి) చప్పుళ్లు షూరు అయ్యాయి. ఆదివాసీల సంస్కృతి, సంప్రదాయాలకు, ఆచార వ్యవహారాలకు ప్రతీకగా నిలిచే గుస్సాడి(దండారి) ఉత్సవాలు ఆదివాసి గోండు గుడాలలో   ప్రారంభమైయ్యాయి. సంస్కృతి, సంప్రదాయాలను, ఆచార వ్యవహారాలను ఆదివాసులు ప్రాణపదంగా భావిస్తారు. ముఖ్యంగా దండారి సంబురం ఆదివాసి గోండు గూడాల్లో అంబరాన్ని అంటుకుంటుంది. ఆదివాసీలకు పెద్ద పండుగ అంటే దండారి అని చెప్పవచ్చు. దీపావళికి ముందు భోగి తో ప్రారంభమయ్యే దండారి ఉత్సవాలు దీపావళి తర్వాత కోల బోడి తో ముగుస్తాయి. గుస్సాడీలు చాలా కీలకం.. గుస్సాడి(దండారి) దీపావళి పండుగ నేపథ్యంలో ఆదివాసి గ్రామాలలో ప్రతి  గోండు గుడాలలో   అత్యంత ఘనంగా నిర్వహిస్తారు. ఏ  గూడెంలో చూసిన గుస్సాడి చప్పుళ్లు వినిపిస్తాయి. దండారి సమూహాలుగా చేరి సంప్రదాయ నృత్యాలు ప్రదర్శిస్తారు. దండారిలో గుస్సాడీల వేషాధారణ ప్రత్యేక ఆకట్టుకునేలా ఉంటుంది. అందరూ ఒకే రకంగా దుస్తులు ధరిస్తారు. దండారి ని నిర్వహించే గ్రామాల్లో ప్రత్యేక అలంకరణలతో పండుగ వాతావరణం నెలకొంటుంది. దండారి ఉత్సవాల సందర్భంగా గుస్సాడీలు ఎంతో నియమనిష్టలతో పండుగ ముగిసే వరకు ఒకే దగ్గర ఉంటారు. స్నానాలు సైతం చేయరు. నృత్యం చేసే వారు శరీరం నిండా బూడిద పూసుకుంటారు. ముఖానికి మసి రాసుకుంటారు. ప్రత్యేకమైన పేర్ల దండలు ధరిస్తారు. మెడలో రుద్రాక్షలు, అడవుల్లో దొరికే ఇతర రకాల కాయలు, గవ్వలతో దండలు మెడలో వేసుకుంటారు. కుడి చేతిలో మంత్రదండం పట్టుకుంటారు. గుస్సాడీ నృత్యం చేసే వారిని దేవతలు ఆవహిస్తారని, వారి చేతిలోని మంత్రదండంతో శరీరాన్ని తాకితే ఎలాంటి వ్యాదులైనా నయమవుతాయని గోండుల నమ్మకం. సంతానం లేని వారు గుస్సాడీలను ఇంటికి ఆహ్వానించి అతిథి భోజనాలు వడ్డిస్తే సంతానం కలుగుతుందని నమ్మకం. తలపై నెమలి ఈకల టోపీలు, కాళ్ళకు గజ్జెలతో వాయిద్యాల చప్పుళ్లకు అనుగుణంగా ప్రత్యేక నృత్యాలు చేస్తారు. గజ్జెల సవ్వడికి నృత్యం చేయాల్సిందే.. దండారి ఉత్సవాలలో ప్రత్యేకంగా నృత్యమే.. అందరి చూపులను ఆకర్షిస్తుంది. డప్పు చప్పళ్లు.. తుడుం మోతలు.. గజ్జెల సవ్వళ్ళు.. మహిళల రేలా పాటలు.. యువకుల కోలాటలు.. సంప్రదాయ నృత్యాలతో ప్రత్యేక ఆకర్షణగా ఉంటాయి. దండారి ఉత్సవం కోసం ఒక గూడెం నుంచి మరోక గూడెంకు బయలుదేరుతున్న సమయంలో ఆ గూడెంలోని వారంత క్షేమంగా ఉండాలని గ్రామ సమీపంలో చుక్డా గట్టి (గుడికి మూడి వేయడం) వేస్తారు. ఆ గ్రామం లో ఎలాంటి కీడు జరగదని, తిరిగి వచ్చేంత వరకు మా వాళ్లను చల్లగా కాపాడాలని అంటూ వాయిద్య చప్పుళ్లతో గుస్సాడీలు ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు. ఇలా ఒక్కో సంవత్సరం ఒక గ్రామానికి చెందిన వారు ఇంకో గ్రామానికి వెళ్లిన సందర్భంగా ఆ గ్రామానికి చెందిన ప్రజలు వారికి అతిథి మర్యాదలు స్వీకరిస్తారు.ఈ సందర్భంలో గుస్సాడీ, చచోయ్ నృత్యాలు చేస్తారు తరతరాలుగా వస్తున్న సంస్కృతి, సాంప్రదాయ ఉత్సవాలకు ఒక గ్రామానికి చెందిన వారు మరో గ్రామానికి వెళ్లి సంబరాలు నిర్వహించడాన్ని దండారి. గోండులు ప్రతిష్టించిన యెత్మాసర్ పెన్(దేవతలను) ఆరాదించే క్రమంలో నిర్వహించే సంబరాలను దండారి ఉత్సవంగా నిర్వహించుకుంటామని ఆదివాసీ పెద్దలు అంటున్నారు. దీపావళికి ముందు ప్రారంభం అయ్యే ఈ ఉత్సవాలను దీపావళి తర్వాత నిర్వహించే కోల బోడి పండుగగా నిర్వహించి ముగిస్తారు. అనంతరం గుస్సాడీలు, అలంకరణ సామాగ్రికి దిష్టి తీసి వస్తు సామాగ్రిని ఒక చోటకు చేర్చి ఉయ్యాలలో పెట్టి జోల పాడుతూ గూడెం పెద్ద(పటేల్) ఇంట్లో భద్రపరచడం ద్వారా దండారి ఉత్సవాలు ముగిస్తారు.ఘనంగా జరుపుకుంటాం డా:తొడసం రాజు. చిక్రం భీమ్రావు. పుర్క రాంచందర్. ఆదివాసి నాయకులు.ఆదివాసీలు దిపావళి పండుగ సమీపిస్తున్న తరుణంలో దండారి ఉత్సవాలను ప్రతి ఆదివాసి గోండు  గూడెం లలో ఘనంగా జరుపుకుంటాం. దండారి ఉత్సవాలు నిర్వహించు రోజుల్లో గూడాల్లో ప్రజలందరి ఎంతో నిష్టతో ఉంటారు. ఏత్మా సార్ దేవతలకు పూజలు చేస్తారు. భవిష్యత్ తరాలకు మా ఆచార వ్యవహారాలు, సంస్కృతి సంప్రదాయాలు అందించడానికి పాటుపడుతాం అని అన్నారు. ఆదివాసి నాయకులు. ఈ కార్యక్రమానికి గ్రామ పటేల్ పెంద్రం జలపతి. అర్క  భీము. పెంద్రం సీతారాం . మండాటి జలపతి.చిక్రం శ్రీనివాస్. మండాటి రాంబాబు. తొడసం మానుకు. ఆదివాసి నాయకులు గ్రామస్తులు  పాల్గొన్నారు